Bir sabah uyanmışsın, Çatalhöyük

Bir sabah uyanmışsın, Çatalhöyük’tesin,

Tek oda, kerpiçten yapılma bir evin içerisindesin. Bu evin hiç penceresi yok. Sadece yan tarafta yer alan minik depolama alanına açılan bir kapısı var. Evin kamışlardan yapılma çatısında, insan geçebilecek kadar bir açıklık var. Bu boşluğa dayalı ahşap, el yapımı bir merdiven var. Bu açıklıktan içeriye sızan ışık etrafındaki duvarları aydınlatıyor ve duvarların üzerine yapılmış çizimleri görmeni sağlıyor. Yattığın yerden kalkıp duvarlardaki çizimlerin detaylarını görmeye çalışınca belin biraz acıyor. Çatalhöyük senin evde kullandığın yumuşak yataklardan birine sahip değil tabi. Yerden yükseltilmiş bir platform üzerinde yatmışsın. Ayağa kalkıp, duvarlara yaklaşınca resimlerin detaylarını inceleme fırsatın oluyor. Duvarlarda açık renk zemin üzerine sarı, siyah ve kırmızı renkler kullanılarak yapılmış çizimler var. Bunlar sanki insanların avlanma sürecinde yaşadıklarını resmeden çizimler, eller, bazı motifler. Bu çizimler sana günümüzde kullanılan kilim motiflerini hatırlatıyor. Evin bazı bölümlerinde kil ile kaplanmış boğa başlarını görüyorsun. Ben neredeyim diye düşünürken dumanı tüten ocağın yanındaki ahşap merdiven ve yukarıya açılan boşluğa gözün takılıyor ve yukarı doğru çıkarak nerede olduğunu öğrenmek istiyorsun.

                                                                       Kaynak: http://www.catalhoyuk.com/tr/sit/mimari

Aşağıda yanan ocağın çıkan dumanını yararak yukarıya doğru çıktığında çok şaşırıyorsun çünkü uyandığın eve bitişik bir sürü ev var. Burada hiç cadde ya da sokak yok ve evlere ulaşım hep bu evlerin çatılarına açılmış boşluklardan sağlanıyor. Diğer insanların birbirlerine ulaşımı evlerinin damlarından sağladığını görüyorsun. Buradaki insanların her biri farklı bir iş ile meşgul. Evlerin damları üzerinde gezinirken, etrafı izliyorsun. Çatalhöyük halkının bir kısmı evlerin önündeki tarım alanlarından hasatlarını toplamak ile meşgul. Bazı insanlar ise avdan yeni dönmüşler ve Obsidyen ile avlarını yemek için hazırlamak ile meşguller. Kimi kahvaltısını çoktan ocakta hazırlamaya başlamış, kimi ise evlerden farklı olduğu ve yapısından tapınak olduğunu sandığın alanlarda onları yaratan ile sohbet etmek ile meşgul. Az ileride bir kalabalık görüp, merakla oraya yaklaşıyorsun. Bir ev sahibi Cenin şekline getirdiği, kaybettiği yakınını evinin içine indirip, bu sabah üzerinde uyandığın gibi bir platformun içerisini kazarak, oraya gömüyor. Platformun üzerindeki izlere baktığında anlıyorsun ki oraya açılan ilk çukur bu değil. Tahminine göre Çatalhöyük halkı inancı gereği kaybettikleri yakınlarını evlerinin içine gömüyorlar. Bu gelenek sana çok farklı geliyor çünkü senin yaşadığın dönemde insanlar kaybettikleri yakınlarını toplu gömü alanlarına defnedip, ara sıra ziyaret etmeyi tercih ediyorlar ancak Çatalhöyük sakinleri bunun tersine yakınlarını kaybetseler bile onlardan geriye kalanlar ile birlikte yaşamayı tercih ediyorlar. Üstelik ölülerini onlara ait bazı kişisel eşyaları ile gömüyorlar. Bu gelenek senin şaşkınlığını arttırmış bir şekilde evlerin damlarında gezinmeye devam ediyorsun. İlk yerleşim izlerinin M.Ö. 7000’li yıllarda görülmeye başlandığı bu yerleşke seni adeta büyülüyor. Kuş bakışı planını gezdiğin evlerden birinin duvarında çizili olan Çatalhöyük’ün, doğu ve batı olmak üzere iki ayrı alanda kurulduğunu fark edeceksin. Doğu höyük daha eski dönemlerde kurulmuşken, sonraları terk edilmiş ve daha geç tarihli batı höyük tarafı inşa edilmiş. Evin duvarında gördüğün gibi yapıların planları birbirleriyle çok benzer. Bu demek oluyor ki bu yerleşimde hiyerarşik bir yapı yok. Herkes birbiriyle eşit. Yani Çatalhöyük, senin dönemindeki yapıdan farklı bir toplum yapısına sahip. Bunun ne kadar etkileyici olduğunu fark ediyorsun. M.Ö. 7000’li yılların havasını doyasıya içine çekip, gözlerini kapatıyorsun…

Kaynak: http://www.catalhoyuk.com/tr/content/bati-hoyuk

                                                                                             Çatalhöyük Ören Yeri görünüm.

                                                      Kaynak: https://muze.gov.tr/muze-detay?SectionId=KCO01&DistId=MRK

Veeee gözlerini açtığında günümüzdesin. Çok katlı bir binanın herhangi bir katında, cadde üzerinde yer alan uzun binalara ve kalabalık araba grubuna bakan bol pencereli, hayat koşturmacası içerisine açılan bir kapısı olan evinde. Hiyerarşi desen dibine kadar var bu dönemde. İnsanlar ölülerini kendilerinden oldukça uzak alanlara gömüyorlar, dahası yaşayanların da kendilerine pek yakın olmalarını istedikleri söylenemez.

Bir sonraki yolculuğumuz Göbeklitepe’ye olacak, gözlerini kapat ve yeni bir tarih yolculuğuna hazır ol. Bu sefer M.Ö. 10.000 de olacağız.

Bir sabah uyanmışsın, Göbeklitepe’desin isimli çalışmamı okumak için tıklayın

***Faydalanılan Kaynaklar

-Çatalhöyük Research Project (UNESCO World Heritage Site)

http://www.catalhoyuk.com/tr

***İçerik yazara aittir

çatalhöyük, çatalhöyük tarihi, çatalhöyük nerede, çatalhöyük antik kenti, çatalhöyük neolitik kenti