Türk evi (Geleneksel Anadolu Konutu)

Bu yazımda ‘Türk evi‘ diye bildiğimiz, aynı zamanda ‘geleneksel Anadolu konutu‘ olarak adlandırılan evlere doğru birlikte bir yolculuğa çıkalım istedim. Bu kısa yolculuğumuz sırasında geleneksel Anadolu konutu mimarisi , Türk evi mimarisi hakkında minik bilgiler de edineceğiz 🙂

Türk evi mimarisi, geleneksel Anadolu konutu mimarisi

Türk evi: Oda

Bir sabah uyanmışsın, bir Türk evi. Yüzünde aralık kalmış pencereden içeri giren rüzgar esintisi, burnunda buram buram ahşap kokusu, kulağında ise yanan ocağın çıtırtısı.

Yünden yapılmış, sıcacık yer yatağında doğruluyorsun. Üzerine örtülmüş yorgan ise el sırması ve koyun yününden yapılmış. Yastıkların da ise göz kamaştıran işlemeler var. Hepsi el emeği, göz nuru.

Yerdeki halılar  da el yapımı, üzerinde Anadolu’ya özgü motifler var.

Ardından olduğun yerden kalkıp, odanın iki duvarını da çevreleyen sedir’in üzerine oturuyorsun. Sedir ve pencereler arasındaki mesafe ve ilişki hem görsel hem de işlevsel olarak çok iyi kurgulanmış. Bu detayı fark ediyorsun. Sedir’in minderleri üzerindeki işlemeler aynı halıda olduğu gibi çok etkileyici.

Aralık olan pencerelerden birinden dışarıya doğru baktığında, yüzyıllık ağaçların etrafını yemyeşil hale getirdiği, daracık yolu olan bir sokak, bu sokağın sağına ve soluna kendi ruhundan üfleyen, her biri kendine ait özel mimari detaylara sahip Türk evlerini görüyorsun.

Aylardan Nisan. Güneş ve ağaçlar baharın gelişini müjdelemeye hazırlanıyorlar ama Nisan kararsızlığını belli ediyor hemen. Ürperdiğini hissedip, karşı duvarda, iki dolap arasına konumlanmış ocağa yaklaşıyorsun. Ocağın içinde çıtır çıtır yanan bir ateş, üzerinde kaynayan koca bir kazan. Kazanın içinden çıkan mis gibi mercimek kokusu bütün odayı sarmış.

Bu ocağın bir tarafında yer yatağının ve sana ait eşyaların toplanıp konulması için bir yüklük, diğer yanında ise suyunu ısıtıp, duş alabileceğin bir gusülhane var. Her ikisi de dışarıdan dolap gibi görünüyor ancak işlevleri birbirinden farklı. Kalan son duvarda ise bir kapı var. Bu kapı sofa adı verilen bir alana açılıyor.

Türk evi: Sofa ve Avlu

Bu evdeki bütün kapılar sofa’ya açılıyor. Sanki odalar birer ev, sofa ise bu evlerin açıldığı bir sokak gibi. Sofa’da kalabalık aile sofralarını, sohbetlerini canlandırıyorsun gözünde. Gündüzleri çok renkli ve hareketli olan sofa, akşamları herkesin odalarına (evlerine) çekilmesi ile tenhalaşıyor. Türk evi’nin odaları öyle tasarlanmış ki, bir kullanıcı neredeyse bütün ihtiyaçlarını bir oda içerisinde karşılayabiliyor. Türk evi plan şemasının ne kadar zengin olduğunu fark ediyorsun. Alt kata doğru inmek üzere ahşap merdivenlere doğru yöneliyorsun. Merdiven korkuluklarındaki ve tavandaki ahşap işçiliğinin ne kadar muazzam olduğunu fark ediyorsun.

Zemin kata indiğinde tavanın biraz daha alçaldığını ve ahşap malzemesinin kullanımının azaldığını görüyorsun. Yerler taş, duvarlar taş. Karşında kocaman bir ocak var oda taş. Anlaşılan burası mutfak.

Mutfaktan dışarıya doğru adımını atınca karşına bir avlu çıkıyor ve sarmaşıklarla kaplı, yüksek avlu duvarları. Avlu’nun bir tarafında çeşme var. Çocuklar çeşme’den su almaya çalışıyorlar. Kimi yüzünü yıkıyor, kimi yanındakine su sıçratıyor. Diğer tarafta hanımlar yufkalarını açarken, sohbet ediyorlar. Onlara tarladaki işlerinden yeni dönen kadınlar da katılıyor. Avlu kalabalık ve coşkulu.

Çeşmeye doğru ilerliyorsun. Çocuklardan biri senin için çeşmeyi açıyor. Sende minnetle ona bakarak, yüzüne bir avuç, serin su çarpıyorsun ve günümüzdesin…

*Görseller ve içerik yazara aittir. İzinsiz kullanılamaz.

Bu yazımı beğendiyseniz, bu yazımı da beğenebilirsiniz. Okumak için tıklayın  Bir sabah uyanmışsın: Göbeklitepe’desin

Ben bir de Taraklı evlerini keşfetmek isterim dersen, bu yazıma tık tık 🙂 Yaşayan özgün tarihi dokusuyla: Taraklı

türk evi, geleneksel anadolu konutu, türk evi plan tipleri, türk evi plan şeması, sofa, avlu, hayat, gusülhane, ocak, yüklük,türk evi mimari, geleneksel anadolu konutu mimari, geleneksel anadolu evi mimari